| qwitek |
| Zastepca Admina |
|
| |
| Dołączył: 10 Sie 2009 |
| Posty: 68 |
Przeczytał: 4 tematy
Pomógł: 15 razy
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Skąd: Łódź |
|
|
 |
|
 |
|
.
Zajezierze było częścią umocnień twierdzy dęblińskiej. W 1890 zapadła decyzja o przebudowie umocnień Dęblina, zwanego ówcześnie Iwangorodem. Na skutek pojawiających się opinii o małej przydatności twierdzy w przyszłych działaniach wojennych, prace modernizacyjne ograniczyły się do wzmocnienia betonem kazamat, kojców i potern w trzech fortach położonych na lewym brzegu Wisły. Pod koniec XIX w. w twierdzy rozbudowano też magazyny artyleryjskie, wzniesiono i zorganizowano warsztaty rusznikarskie oraz prochownię.
W tym czasie na obszarze między fortem Gorczakowa a fortem Wannowskiego, we wsi Zajezierze, wzniesiono koszary przystosowane do stacjonowania piechoty oraz artylerii. Koszary te stanowiły główne zaplecze placu broni twierdzy dęblińskiej na lewym brzegu Wisły. Koszary składały się z dwóch obozów: obozu Kościuszki i obozu Traugutta, nazwanych tak w okresie niepodległości.
Okres międzywojenny:
Po zakończeniu I wojny światowej twierdza dęblińska oraz jej urządzenia przeszły we władanie Wojska Polskiego. Większość obiektów twierdzy była zniszczona przez ewakuujących się w 1915 roku Rosjan. Pomieszczenia niektórych fortów służyły po części za mieszkania osobom prywatnym, po części forty rozbierane były na materiał budowlany, a większość pozbawiona opieki po prostu niszczała. W latach 1922-33 przeprowadzono w twierdzy pewne prace konserwatorskie i remontowe, finansowane przez Ministerstwo Spraw Wojskowych.
W dniach 19-21 sierpnia 1921 z Mołodecza przybył do Dęblina na pobyt stały 15.pułk piechoty "Wilków" wchodzący wraz z72.pp z Radomia, 36.pp z Warszawy i 28.pal-em z Zajezierza w skład 28.Dywizji Piechoty. Pułkiem w tym czasie dowodził major Eugeniusz Dojan-Surówka.
Pułk został rozkwaterowany następująco:
Dowództwo pułku, komenda garnizonu, kasyno oficerskie i mieszkania kadry - na zewnątrz cytadeli
Kwatermistrzostwo - wewnątrz cytadeli w budynku dawnego magazynu zbożowego
I batalion - w koszarach w Zajezierzu. W 1922 batalion ten przeniesiono do Dęblina na Balonnę, a w 1933 do nowych koszar w cytadeli
II i III bataliony w koszarach w cytadeli
Pułk stacjonował w twierdzy dęblińskiej do chwili mobilizacji w dniu 26 VIII 1939, kiedy to odjechał transportem kolejowym na wyznaczone pozycje w rejonie Wielunia.
Trzeba tu wspomnieć, że z inicjatywy oficerów i żołnierzy 15.pp wybudowano na terenie twierdzy Dęblin pomnik ku czci poległych żołnierzy pułku w czasie wojny 1920.
[link widoczny dla zalogowanych]
W czasie uroczystości poświęcenia kamienia węgielnego pod ten pomnik obecni byli w twierdzy między innymi Prezydent Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski, minister spraw wewnętrznych Stanisław Kiernik, dowódca garnizonu Dęblin generał brygady Bolesław Frej. Uroczystość odbyła się 16 IX 1923, a odsłonięcie pomnika nastąpiło w rok później.
Po przeniesieniu I batalionu 15.pp z koszar w Zajezierzu do Cytadeli, do koszar tych przybył w 1922 z Radomia 28.pułk artylerii lekkiej, dowodzony wówczas przez płk Konstantego Adamowskiego, a następnie przez wiele lat przez płk Włodzimierz Rómmla.
Pułk zajął na swoje potrzeby obydwa obozy wojskowe: Kościuszki w Zajezierzu i Traugutta pod wsią Głusiec. Dysponował też obiektami znajdującymi się na terenie dawnego fortu Gorczakowa, gdzie ulokowano m.in. warsztaty rusznikarskie i puszkarskie oraz magazyny mobilizacyjne.
W obozie Kościuszki rozlokowano dowództwo pułku, I dywizjon armat 75 mm, kasyna oficerskie i podoficerskie, kaplicę oraz sklepy i zakłady usługowe dla kadry i żołnierzy. W obozie Traugutta stacjonowały II dywizjon armat 75 mm III dywizjon haubic 100 mm. Kadra zawodowa zamieszkiwała w murowanych lub drewnianych budynkach rozlokowanych w obu obozach. Tuż przed wybuchem wojny oddano do użytku dwa dwupiętrowe bloki mieszkalne (istniejące do dziś) dla kadry: jeden przy stacji kolejowej w Zajezierzu, drugi na terenie fortu Gorczakowa, w pobliżu mostu drogowego na Wiśle.
W 1920 w Dęblinie bazowała przez pewien czas Francuska Szkoła Pilotów. W 1927 przeniesiono tu Oficerską Szkołę Lotnictwa, działającą od 1929 jako Szkoła Podchorążych Lotnictwa /Szkoła Orląt/. Weszła ona w skład Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Nr 1 z siedzibą w Dęblinie.
Dla potrzeb Centrum, w tym przede wszystkim dla szkoły, zbudowane zostało lotnisko wraz z całym niezbędnym zapleczem technicznym, zlokalizowane na terenach, gdzie niegdyś wznosił się fort nr 3 (obecnie jest tam osiedle mieszkaniowe). W roku 1934 wybudowano lotniska pomocnicze w Gołębiu i w Zajezierzu (po wojnie zlikwidowane, a urodzajna ziemia wywieziona w latach 50-tych na lotniska w Nowym Mieście nad Pilicą i Białej Podlasce), a w 1937 w Ułężu i Podlodowie (to ostatnie to jedno z lotnisk zapasowych w czasach Układu warszawskiego).
Wspomnieć tu też trzeba o istniejących od carskich czasów ogromnych magazynach wojskowych w Stawach, gdzie składowany był rezerwowy materiał wojenny. W okresie międzywojennym był to jeden z głównych magazynów mobilizacyjnych w centralnej Polsce.
W sumie, w okresie międzywojennym garnizon Dębliński mieszczący się na terenie byłej twierdzy składał się z następujących oddziałów wojskowych:
15.pp "Wilków" w Dęblinie
28.pal w Zajezierzu
Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Nr 1 w Dęblinie
Magazyny wojskowe w Stawach
Komendantem garnizonu przez kilka pierwszych lat niepodległości był gen. Bryg Bolesław Frej, a od 1927 stanowisko to zajmowali kolejni dowódcy Centrum wyszkolenia Lotnictwa.
Rdzeniem koszar był obóz Kościuszki w Zajezierzu. Usytuowano tu budynki dowództwa, kasyno oficerskie i podoficerskie, kaplicę oraz sklepy i zakłady usługowe dla kadry i żołnierzy. Znajdowała się tu administracja, izby żołnierskie, stajnie, kuźnie, ujeżdżalnia, izba chorych, kuchnia itp. Obóz Kościuszki był miejscem stacjonowania I dywizjonu armat 75 mm. W drugim obozie, obozie Traugutta, zlokalizowanym obok wsi Głusiec, znajdowały się magazyny oraz budynki mieszkalne dla kadry. Stacjonował w nim II dywizjon armat 75 mm oraz III dywizjon haubic 100 mm. Koszary wybudowano w pobliżu linii kolejowej Dęblin – Radom; powstała tam stacja kolejowa Zajezierze, a na jej terenie zbudowano rampę kolejową, umożliwiającą wyładunek i załadunek ludzi i sprzętu.
Tuż przed wybuchem wojny oddano do użytku dwa dwupiętrowe bloki mieszkalne dla kadry: jeden przy stacji kolejowej w Zajezierzu, drugi na terenie fortu Gorczakowa, w pobliżu mostu drogowego na Wiśle. Oba budynki istnieją do dziś.
Obecnie koszary zajezierskie już nie istnieją, zniszczone i rozebrane po ostatniej wojnie. Jeden z budynków dawnych koszar zaadaptowany jest na kościół parafialny, drugi na ośrodek zdrowia.
Szkoła Podstawowa i boisko szkolne zajmuje teraz dawny plac alarmowy, teren dawnej kuchni wojskowej zajmuje skup i przetwórnia owoców, w miejscu izb żołnierskich i stajni zbudowana została zamrażarnia owoców. Poniżej na szkicu sytuacyjnym widać rozmieszczenie pozostałych obiektów:
[link widoczny dla zalogowanych] kliknij by powiększyć
Aktualnie ocalały i zostały wykorzystane na ośrodek zdrowia pozostałości po mieszkaniach oficerskich, kościół stoi na fundamentach i części ścian po mieszkaniu dowódcy i jego zastępcach, blok mieszkalny tzw.szary w całości służy mieszkańcom, podobnie jak blok na Garczakowie.
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]
. |
|
